صدام به عنوان نشانه، صدام به عنوان نشانه شناس

• صاحبان قدرت بهتر از ديگران نشانه‌ها را مي شناسند و بازي با آن‌ها را بلدند. صدام نيز چنين بود. آخرين نشانگاني كه او در دوران اخير زمام داري و دوران محاكمه و گويا زمان اعدام نيز به‌كار مي برد، نشانگاني اسلامي بود. او دريافته بود كه كالاي مقاومت اسلامي، خريداراني بي‌پروا و شيفته خواهد داشت. گويي نيك مي‌دانست كه استعمال اين نشانه‌ها، او را به نشاني از مقاومت اسلامي، دست كم در ميان جماعتي از سنيان بدل خواهد كرد.
• برخي مي‌گويند از كجا مي داني خودش بود؟ اما من وارد بازي صدام واقعي و صدام قلابي نمي شوم. از تمام ساكنين كره خاكي كه اين روزها به صدام فكر كرده‌اند، كمتر كسي با او از نزديك ملاقات داشته. براي اغلب ايشان، صدام هماني است كه در رسانه‌ها ديده‌اند. صدام، تصوير صدام است. خيلي ها با خودش كاري ندارند. برخي موضوع صدام قلابي را در مورد اين صدام دوم، صدام نشانه، طرح كرده‌اند. براي اين ها مهم است كه چه تصويري از صدام منتقل مي‌شود: صدام اسلامي يا صدام آمريكايي؟ فلسطينيان صدام اسلامي را باور كردند، همان‌طور كه برادر قذافي را باور دارند. همانطور كه هر رييس جمهور مسلماني را كه به اسراييل و امريكا بتازد باور دارند. براي اين‌ها صدام قهرمان است. و مرگ قهرمان به اسطوره‌شدنش مي‌انجامد. از همين‌روست كه عكس صدام شهيد! را بر كنار عرفات علم مي‌كنند. اما صدام نشانه، دلالت‌هاي پيچيده‌تري را نيز آبستن است.
• چند روز پيش استادي در دانشگاهي در تهران، در واكنش به مطالبي كه گويا صدام حين اعدام در مورد ايران و عجم گفته، از عرب جماعت بد مي‌گويد. احيانا هرچه از فردوسي و سوسمارخوري و غيره بلد بوده هم نقل كرده. حالا جهاني شدن را ببين: سر كلاس دانشجويي اردني نشسته و از قضا بانويي نازكدل است. قهر مي‌كند و زارزار گريه، آلوچه آلوچه اشك. دلداري خواهران ايراني‌اش سودي نمي‌بخشد. اين‌جا صدام نشانه‌‌ي هويت عربي است. چيزي كه الجزيره بدش نمي‌آيد تصوير كند: مرگ صدام براي نود و دو درصد بازديدكنندگان الجزيره «مرگ كرامت عرب» تصوير شده است. الجزيره ذيل مطلبي با عنوان اعدام از صدام قهرمان ساخت، از همراهي ايران و اسراييل بر سر اعدام صدام سخن مي‌گويد. جانشين صدام نيز در حزب بعث در بيانيه‌اي آمريكا، انگليس، صهيونيست‌ها و ايران را به ترور صدام متهم كرده است.
• براي دو دسته ي معارض صدام نشان هويت ضدشيعي است. برخي رهبران عرب، اعدام صدام را مرادف با «دسيسه عليه سني‌ها» معرفي مي‌كنند. اين دو دلالت اخير آبستن خشونت‌هاي بسياري تلقي‌شده اند:طناب داري كه بوي خون مي‌دهد )
• براي دولت‌هايي كه اعدام صدام را تصميم قابل احترام دولت عراق دانستند، صدام نشانه‌ي هيچ چيز است.
• اما انسان‌هايي نيز بودند كه از اعدام صدام به عنوان يك انسان(بدعاقبت يا ديوسرشت)، غمگين يا شاد شدند. اين‌ها ماجرا را به يك داوري اخلاقي نشسته‌اند. درباب اين داوري و دلالت هاي فرهنگي‌اش جداگانه خواهم نوشت.
• بدين ترتيب تصوير صدامِ سنيِ مسلمانِ قهرمانِ شهيد وتصوير ايرانِ شيعيِ امريكايي، برساخته مي شوند. اين تصاوير در اذهانِ جهان اسلام چه پيامدهاي سياسي- امنيتي براي ايران خواهد داشت؟